O MEVLUDU
Piše: Sabahudin Gojak
“Zaista Allah i meleki Njegovi donose salavat na Vjerovjesnika. O vjernici, donosite i vi salavat na njega i šaljite mu selam!” (Kur'an)
Svaka zajednica ima svoje velikane i posebne dane u kojima evocira uspomene na njihov životni put. Najveći među pripadnicima islama je svakako poslijednji Božiji Poslanik Muhamed (571-632) alejhis-selam. Časnog Poslanika pobožni muslimani imaju stalno na umu i u srcu, ali njihova ljubav prema njemu posebno se pojačava u danima mevluda.
Arapska riječ mevlud znači rođenje. Muhamedov (as) mevlud se u većem dijelu islamskog svijeta proslavlja 12. dana mjeseca rebiul-evvela, 3. u islamskom lunarnom kalendaru. Proslava nema propisanu formu, praćena je kazivanjem kasida, posebnim osvijetljenjem džamija i spremanjem gozbi. Posebnost ovog blagdana, kad nas, jeste učenje (stilsko kazivanje) spjevova pisanih u čast Muhameda (as), nazvanih mevludima.
Još za Muhamedovog (as) života u njegovoj pratnji su bili i pjesnici čija je riječ bila veoma cjenjena. Oni su kroz stih podučavali vjernike ali i odgovarali na satirične napade paganskih pjesnika. Muhamed (as) je ove pjesnike veoma cjenio i često darivao. Pisanje pjesama u njegovu čast je posebno intenzivirano nakon njegove smrti. Postepeno se pojavila i praksa obilježavanja njegovog rođendana. Ovu praksu su zvanično prvi uveli sultani iz dinastije Fatimija (909.-1171.) vladari Egipta. Raskošne mevludske svečanosti u Kairu, tada jednoj od najvećih svjetskih metropola, postale su ubrzo veoma popularne i u drugim islamskim zemljama. U turskom svijetu nosioci mevludske svečanosti bili su derviški redovi i njihove najveće poete. Kada je Sulejman Čelebi (umro 1422.) objavio svoj spjev Vesiletu Nedžat (u narodu poznat kao Mevludi Šerif) on je stekao toliku popularnost da je postao neka vrsta svetog teksta koji se i danas uči na dan Poslanikovog rođenje širom turske kulturne zone. Čelebijin Mevlud je spjev u čast Poslanika Muhameda, ukrašen prelijepim motivima iz sufijske etike i mistike. Centralni dio spjeva govori o čudesnom Muhamedovom (as) rođenju koje sa pažnjom i radošću prati cijela vasiona očekujući konačnu pobjedu dobra koju njegov dolazak nagoviještava.
Širenjem osmanskih uticaja na Balkanu mevlud postaje i dio Bošnjačke tradicije. Tako je čuveni Gazi Husref-beg u svojoj vakufnami 1531. godine obavezao službenike svoje džamije da svake godine izuče mevlud. Prvi pisani trag proslave mevluda u Prijepolju (u džamiji u Hisardžiku) nalazimo u vakufnami velikog vezira Sari Sulejman-paše Muruvetoglua iz 1677. godine.
Mevlud je 1878. godine na bosanski jezik prepjevao hafiz Salih Gašević (umro 1898. u Bijelom Polju) a potpm 1911. godine i Arif Brkanić Sarajlija (umro 1916. u Novom Pazaru). Prepjeva mevluda bilo je još (Zenunović, Bašagić, Kadić …) ali popularnost prva dva je ostala nenadmašena. Omiljenost ovih mevluda dovela je do toga da su učeni ne samo na Poslanikov rođendan već su postali sastavni dio svakog važnijeg događaja u životu muslimana od molitve za novorođenče do molitve za umrlog. U Prijepolju se uglavnom uči Brkanićev prepjev u narodu poznat kao „ pazarski mevlut“.
Učenje mevluda izraz je iskrene ljubavi prema čovjeku koji za muslimane nije samo donoslilac Božanske istine već i primjer prema kome tu istinu treba proživjeti.
